α) Ενεργειακές Κοινότητες

Με την ψήφιση του ν. 4513/2018 εισήχθη στην ελληνική έννομη τάξη το θεσμικό πλαίσιο ίδρυσης και λειτουργίας των Ενεργειακών Κοινοτήτων.

Μέσω του θεσμού αυτού δίνεται η δυνατότητα σε τοπικές κοινωνίες, ιδιώτες, Ο.Τ.Α., καθώς και σε άλλα νομικά πρόσωπα να αναπτύξουν επενδυτικά εγχειρήματα στους παραπάνω τομείς.

Στις Ε.Κοιν. στις οποίες μπορούν να συμμετάσχουν φυσικά πρόσωπα, ΝΠΙΔ, ΟΤΑ και άλλα ΝΠΔΔ ασκούν υποχρεωτικά τουλάχιστον μία από τις κατωτέρω δραστηριότητες: α) Παραγωγή, αποθήκευση, ιδιοκατανάλωση ή πώληση ηλεκτρικής ή θερμικής ή ψυκτικής ενέργειας από σταθμούς Α.Π.Ε. ή Σ.Η.Θ.Υ.Α. ή Υβριδικούς Σταθμούς, β) διαχείριση πρώτης ύλης για την παραγωγή ηλεκτρικής ή θερμικής ή ψυκτικής ενέργειας από βιομάζα ή βιορευστά ή βιοαέριο ή μέσω ενεργειακής αξιοποίησης του βιοαποικοδομήσιμου κλάσματος αστικών αποβλήτων, γ) προμήθεια για τα μέλη της ενεργειακών προϊόντων, συσκευών και εγκαταστάσεων, με στόχο τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης και της χρήσης συμβατικών καυσίμων, καθώς και τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας, δ) προμήθεια για τα μέλη της ηλεκτροκίνητων οχημάτων, υβριδικών ή μη, και εν γένει οχημάτων που χρησιμοποιούν εναλλακτικά καύσιμα, ε) διανομή ηλεκτρικής ενέργειας, στ) προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας ή φυσικού αερίου προς τελικούς πελάτες, ζ) παραγωγή, διανομή και προμήθεια θερμικής ή ψυκτικής ενέργειας, η) διαχείριση της ζήτησης για τη μείωση της τελικής χρήσης της ηλεκτρικής ενέργειας και εκπροσώπηση παραγωγών και καταναλωτών στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, θ) ανάπτυξη δικτύου, διαχείριση και εκμετάλλευση υποδομών εναλλακτικών καυσίμων, σύμφωνα με το ν. 4439/2016  ή διαχείριση μέσων βιώσιμων μεταφορών ,ι) εγκατάσταση και λειτουργία μονάδων αφαλάτωσης νερού με χρήση Α.Π.Ε., ια) παροχή ενεργειακών υπηρεσιών, εντός της Περιφέρειας που βρίσκεται η έδρα τους.

Παράλληλα μπορούν να ασκούν οποιαδήποτε από τις κατωτέρω δραστηριότητες: α) Προσέλκυση κεφαλαίων για την πραγματοποίηση επενδύσεων αξιοποίησης των Α.Π.Ε. ή Σ.Η.Θ.Υ.Α. ή παρεμβάσεων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης, β) σύνταξη μελετών αξιοποίησης των Α.Π.Ε. ή της Σ.Η.Θ.Υ.Α. ή υλοποίησης παρεμβάσεων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης ή παροχή στα μέλη της τεχνικής υποστήριξης στους ανωτέρω τομείς, γ) διαχείριση ή συμμετοχή σε προγράμματα χρηματοδοτούμενα από εθνικούς πόρους ή πόρους της Ε.Ε σχετικά με τους σκοπούς της, δ) παροχή συμβουλών για τη διαχείριση ή συμμετοχή των μελών της σε προγράμματα χρηματοδοτούμενα από εθνικούς πόρους ή πόρους της Ε.Ε. σχετικά με τους σκοπούς της, ε) ενημέρωση, εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο για θέματα ενεργειακής αειφορίας, στ) δράσεις για την υποστήριξη ευάλωτων καταναλωτών και την αντιμετώπιση της ενεργειακής ένδειας πολιτών που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, όπως παροχή ή συμψηφισμός ενέργειας, ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών ή άλλες δράσεις που μειώνουν την κατανάλωση της ενέργειας στις κατοικίες των ανωτέρω.

 

β) Αναπτυξιακές Ανώνυμες Εταιρείες

Πέραν της δυνατότητας τους να συμμετέχουν σε ενεργειακές κοινότητες οι Ο.Τ.Α. α' και β' βαθμού μπορούν να συνιστούν αυτοτελώς ή να συμμετέχουν κατ' εξαίρεση των αριθμητικών περιορισμών των άρθρων 107 του ν. 3852/2010 και 194 του ν. 3852/2010, σε αναπτυξιακές Α.Ε. των άρθρων 252 παράγραφος 3 περίπτωση β' και 265 του ν. 3463/2006 ή του άρθρου 194 του ν. 3852/2010 με αντικείμενο μία ή και περισσότερες από τις δραστηριότητες που ορίζει ο νόμος οι οποίες σε γενικές γραμμές ταυτίζονται με τις δραστηριότητες που έχουν ως αντικείμενο οι ενεργειακές κοινότητες και αναπτύχθηκαν αναλυτικά παραπάνω

Για κάθε ζήτημα που αφορά τις εταιρίες του άρθρου αυτού, εφαρμόζονται οι διατάξεις των άρθρων 253, 265 του ν. 3463/2006, ως προς τις εταιρείες που συστήνονται από Ο.Τ.Α. α' βαθμού και του άρθρου 197 του ν. 3852/2010, ως προς τις εταιρείες που συστήνονται από Ο.Τ.Α. β' βαθμού, καθώς και το σύνολο των διατάξεων και των κανονιστικών πράξεων που αφορούν τις ανώνυμες αναπτυξιακές εταιρείες δήμων και περιφερειών. 

 

γ) Στόχος: Η ενεργειακή αυτονομία

Με την εισαγωγή της νομοθεσίας για τις ενεργειακές κοινότητες, πέραν της εναρμόνισης του εθνικού δικαίου με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, επιχειρήθηκε να ανοίξει ο δρόμος για την απεξάρτηση των Ο.Τ.Α από τις συμβατικές πηγές και μορφές ενέργειας και μακροπρόθεσμα να επιτευχθεί η ενεργειακή αυτονομία των εν λόγω φορέων.

Σε επίπεδο τοπικό, ορισμοί όπως ενεργειακή αυτονομία ή ενεργειακή αυτάρκεια, θεωρητικά, υποδηλώνουν ότι οι συνολικές ενεργειακές ανάγκες της περιοχής, δηλαδή η συνολική ζήτηση σε ενέργεια, καλύπτονται αποκλειστικά από την τοπική παραγωγή ενέργειας.

Υπό το πρίσμα αυτό μία γεωγραφική περιοχή ανεξαρτήτως οργανωτικής δομής μπορεί να προσεγγίσει τον στόχο της ενεργειακής αυτονομίας μόνον όταν  καλύπτει στο σύνολό τους τις ενεργειακές της ανάγκες από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, είναι ενεργειακά αποδοτική και χρησιμοποιεί τις περιφερειακές της δυνατότητες με τρόπο βιώσιμο και αποδεκτό από το ευρύ κοινό. Ως εκ τούτου η προσφορά ενέργειας γίνεται με τρόπο φιλικό προς το περιβάλλον, βιώσιμο, ασφαλές και συμβάλει στην αύξηση της προστιθέμενης αξίας της περιοχής/περιφέρειας.

Βασικότερα κίνητρα για την επίτευξη του στόχου της ενεργειακής αυτονομίας αποτελούν: α. Η προστασία του περιβάλλοντος, των φυσικών πόρων και του κλίματος. β. Η εξασφάλιση απρόσκοπτου ενεργειακού εφοδιασμού, γ. Η ενίσχυση της οικονομίας και της απασχόλησης μέσω της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας. δ. Η δημιουργία συνθηκών βιώσιμης περιφερειακής ανάπτυξης. Θετικά αποτελέσματα της ενεργειακής αυτονομίας στην απασχόληση, στο εισόδημα και στην κλιματική προστασία.

 

δ) Αξιοποίηση της πρακτικής του ενεργειακού συμψηφισμού   

          Το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο επιφυλάσσει εξάλλου στους ΟΤΑ την ευχέρεια να επωφεληθούν από τις δυνατότητες που δίνει ο ενεργειακός συμψηφισμός (net metering) για τη μείωση του ενεργειακού κόστους που βαρύνει τους ΟΤΑ.

Ο ενεργειακός συµψηφισµός επιτρέπει στους ΟΤΑ να καλύψουν µέρος της καταναλωθείσας ενέργειας στις εγκαταστάσεις τους, µέσω της εγκατάστασης Φ/Β σταθµού υπό το καθεστώς του αυτοπαραγωγού και χρήσης της παραγόµενης ενέργειας για κάλυψη ιδίων καταναλώσεων. Με τη χρήση του ενεργειακού συµψηφισµού η παραχθείσα ενέργεια από το Φ/Β σταθµό που εγκαθιστούν οι ΟΤΑ συµψηφίζεται µε την καταναλωθείσα ενέργεια στις εγκαταστάσεις τους.

Ειδικά για αυτοπαραγωγούς που είναι ΝΠΔΔ ή ΝΠΙΔ που επιδιώκουν κοινωφελείς σκοπούς επιτρέπεται, με βάση το Ν.4414/2016, η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σταθμών και σταθμών μικρών ανεμογεννητριών για την κάλυψη ιδίων αναγκών τους και με εφαρμογή εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού.

Ως εικονικός ενεργειακός συμψηφισμός νοείται ο συμψηφισμός της παραχθείσας με την καταναλωθείσα ενέργεια στις εγκαταστάσεις κατανάλωσης του αυτοπαραγωγού, εκ των οποίων τουλάχιστον η μία είτε δεν βρίσκεται στον ίδιο ή όμορο χώρο με σταθμό παραγωγής ή βρίσκεται στον ίδιο ή όμορο χώρο αλλά δεν συνδέεται με την εσωτερική ηλεκτρική εγκατάσταση του σταθμού παραγωγής

Ειδικά στην περίπτωση των Φ/Β συστηµάτων µε εφαρµογή του ενεργειακού συµψηφισµού, η παραγόµενη από το Φ/Β σύστηµα ενέργεια καταναλώνεται πρωτίστως για την εξυπηρέτηση της τοπικής κατανάλωσης (αυτοπαραγωγή). Αυτό έχει σαν αποτέλεσµα αφ’ ενός τη µείωση της ηλεκτρικής ενέργειας που απορροφάται από το ηλεκτρικό δίκτυο και αφ’ ετέρου την αντίστοιχη µείωση του ποσού που χρεώνεται στον λογαριασµό του παρόχου ηλεκτρικής ενέργειας. Το όφελος για τον αυτοπαραγωγό είναι η εξοικονόµηση που επιτυγχάνεται από τους µειωµένους λογαριασµούς χρέωσης της ηλεκτρικής ενέργειας.

 

          ε) Εξοικονόμηση Ενέργειας

Προς το σκοπό της ενθάρρυνσης των ΟΤΑ και των ΝΠΔΔ που λειτουργούν υπό την εποπτεία τους να προωθήσουν δράσεις και έργα ενεργειακής απόδοσης, ο ν. 3555/2018 τους επέτρεψε να συμβάλλονται με παρόχους ενεργειακών υπηρεσιών ή προμηθευτές ενεργειακού εξοπλισμού στο πλαίσιο «Συμβάσεων Ενεργειακής Απόδοσης» προκειμένου να επιτύχουν τη μέγιστη δυνατή ενεργειακή εξοικονόμηση και απόδοση.

Στόχος των συμβάσεων αυτών είναι η εξοικονόμηση ενέργειας η οποία καταναλώνεται από το συμβαλλόμενο ΝΠΔΔ ή ΝΠΙΔ. Στο πλαίσιο της Σύµβασης, η Επιχείρηση Ενεργειακών Υπηρεσιών υλοποιεί το Έργο που έχει ως στόχο την εξοικονόµηση ενέργειας και βελτίωση του βαθµού ενεργειακής απόδοσης στη Συµβατική Εγκατάσταση. Το οικονοµικό αντάλλαγµα της Επιχείρησης Ενεργειακών Υπηρεσιών προέρχεται από την εξοικονόµηση ενέργειας που επιτυγχάνεται από την υλοποίηση του Έργου.

Οι συμβάσεις ενεργειακής απόδοσης με συμβαλλόμενα μέρη φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης κατά κανόνα λαμβάνουν δύο μορφές: α) τη μορφή της σύμβασης διαμοιρασμού οφέλους όπου το οικονοµικό αντάλλαγµα της Επιχείρησης Ενεργειακών Υπηρεσιών για τις παρεχόµενες υπηρεσίες στο πλαίσιο της Σύµβασης συµφωνείται ότι θα υπολογίζεται ως ποσοστό % επί του Πραγµατικού Οικονοµικού Οφέλους για κάθε Περίοδο Παρακολούθησης, ή β) τη μορφή της σύμβασης εγγυημένης απόδοσης όπου το συµβατικό οικονοµικό αντάλλαγµα της Επιχείρησης Ενεργειακών Υπηρεσιών για τις παρεχόµενες υπηρεσίες στο πλαίσιο της Σύµβασης συµφωνείται σε συγκεκριμένο και προκαθορισμένο για κάθε Περίοδο Παρακολούθησης χρηματικό ποσό. Τούτο το ποσό αποτελεί το Πραγµατικό Οικονοµικό Αντάλλαγµα που καταβάλλεται στην Επιχείρηση Ενεργειακών Υπηρεσιών, υπό την προϋπόθεση ότι το Πραγµατικό Οικονοµικό Όφελος της Περιόδου Παρακολούθησης δεν είναι µικρότερο από το Εγγυηµένο Οικονοµικό Όφελος αυτής.

Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι το βασικότερο πλεονέκτημα από τη σύναψη και εφαρμογή μίας τέτοιας ΣΕΑ πέραν της συμβολής των συγκεκριμένων συμβάσεων στην δημιουργία παραγωγικών θέσεων εργασίας και την προστασία του περιβάλλοντος είναι το γεγονός ότι η εξοικονόμηση ενέργειας για τους ΟΤΑ που συμβάλλονται επιτυγχάνεται χωρίς την επιβάρυνση τους για την εφαρμογή των βελτιωτικών μέτρων, αφού το κόστος του νέου εξοπλισμού καλύπτεται από χρήματα τα οποία ούτως ή άλλως θα κατέβαλε για την κατανάλωση ενέργειας. Έτσι οι συμβάσεις ενεργειακής απόδοσης στον δημόσιο τομέα προσφέρουν πρακτική λύση για την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης των δημόσιων κτιρίων και άλλων δημόσιων υποδομών, καθώς η αρχική επένδυση μπορεί να καλύπτεται από εταίρο του ιδιωτικού τομέα και να αποπληρώνεται με την εγγυημένη εξοικονόμηση ενέργειας. 

         

Ιωάννης Στ. Μακρής

Διδάκτωρ Νομικής Σχολής Α.Π.Θ.

Δικηγόρος παρ΄ Αρείω Πάγω (ΑΜ 5295)

Οδός  Αριστοτέλους 8 - 54623 Θεσσαλονίκη

Τηλ. 2310-227888, Φαξ. 2310-227879

ΑΦΜ 047373041 - Δ΄ ΔΟΥ Θεσσαλονίκης

Email: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.